O boticario sacauntos

Don Ricardo Seixas fora sempre un home de orde e método, tamén algo dado á fantasía e unha miga crédulo demais, tal vez para compensar a rixidez coa que gobernaba certos aspectos da súa vida, como os hábitos familiares e a puntualidade coa que acudía ás citas, un costume este case obsesivo que adoito o convertía en carne de desesperación, esperando a mesma exactitude no seguimento dos compromisos por parte duns concidadáns que, en xeral, eran ben máis propensos á nugalla e á tomarse a vida con moita, moita calma.

Esta mestura de orde e obsesión non debería ter maiores consecuencias que o cotiá desengano de pertencer a unha comunidade onde, as palabras, as citas, e calquera cousa, nunca podían ser interpretadas literalmente, como o noso home, na súa inxenuidade, pretendía. Pero deu en mesturarse coa lectura de textos profanos, relativos á remedios de males e meiguices –a curiosidade profesional empurrárao a abrir aqueles testemuños de remedios e encantamentos ancestrais- e aí abriuse unha porta que o levaría a traxedia, á infamia.

Aconteceu que chegou ás súas mans o caderno de memorias da moura Balasora, escrito xa en lingua romance, pois Balasora, tal e como queda rexistrado nas Crónicas da Mouraria de Sochantre O’Pequeno, fora a última das encantadoras sarracenas, provinte dunha longa liñaxe de Meigas Propietarias, que era o equivalente -nos tempos anteriores ao rei Carriarico, e mesmo á chegada do Santo Apóstolo- á figura do boticario establecida nos códices reais do século XVIII, que regulaban o establecemento de boticas e dispensa de remedios e menciñas. No tal código describía a mora os usos diversos do unto de serpe, así como a metodoloxía para a súa preparación, pero tamén certos experimentos realizados con untos de outras especies, que rexistraban unha perigosa inclinación, inclinación que non escapou ao áxil caletre de don Ricardo, pero de cuxas implicacións éticas e morais non foi consciente ata que foi un chisco tarde.

Foi naquel tempo no que o andazo da moda empezou a levar xente para o trasmundo, primeiro a sacos, despois a carretadas e finalmente ás moreas, andazo para o que o doutor Da Vila non daba atinado co remedio, cando don Ricardo, farto de expedir remedios minerais e lavativas ordinarias, temendo pola vida da súa amadísima filla Remedios, xa case moza, reparou en que o caderno da moura describía un por un os síntomas da doenza, e que o remedio de catro pingas unto seco de serpe, derretido e posto na pota do caldo de mañá cedo, se non curaba, aliviaba grandemente os padecementos dos afectados. Pero como conseguir unto de serpe? E máis, facéndoo sen chamar a atención, que a súa era unha posición respectable, froito de anos de estudo na Universidade e outorgada como privilexio real, e o unto de serpe cousa de meigas e bruxas, adoradores do diaño ou simples lectores do Ciprianillo, xentalla de trato ruín e pouca relación con Deus Noso Señor, contra os que don Xián –como párroco preocupado polo culto da superstición que descubría na súa grei- advertía semanalmente desde o púlpito. Foi así como Don Ricardo adquiriu os hábitos do segredo e da nocturnidade que máis tarde tanto empregaría, para benzón e terror dos seus viciños. Converteuse nunha sombra que, entre lusco e fusco, nas amañecidas ou nos solpores, cando non nas noites nas que a lúa bañaba, coa súa luz de prata, soutos e fragas, perseguía sapos e cobras, salamántigas, víboras e calquera caste de serpe ou anfibio que puidera apañar. Despois, na intimidade do seu laboratorio, co poder e os trebellos da ciencia moderna, convertía en días as semanas que necesitaban os procedementos antigos, de maneira que os días foron pasando entre benzóns a Lavoisier e falta de sono, e tamén de trato coa humana xente, ata que un día Dona Encarna, súa dona, se plantou na porta do laboratorio – a penas unha porta a arredaba da zona de despacho- onde se amoreaban balanzas, probetas, matraces, destiladores, e outros aparellos coas máis variadas finalidades. Aquela muller de temperamento normalmente afable pegou un berro desde o marco da porta:

- Pódese saber que está pasando?

Antes de caer fulminada coma un raio: o boticario notou deseguida os síntomas da enfermidade: a palidez extrema, os ollos afundidos, a flaccidez dos membros … As pupilas dilatadas asustárano tanto que non se atreveu a confiar en si mesmo, petou na porta do veciño a pesar de que eran case as dúas da mañá e mandouno buscar o médico, presentándose este deseguida, cuberto a penas o pixama cuns botíns e un gabán de pano verde, moi elegante. O doutor Da Vila moveu a cabeza e dixo:

- Dous días.

pero don Ricardo negouse a aceptar aquela condena. Cargou o corpo ata a súa casa, deitouno no leito, e marchou de novo á botica, onde preparou unha dose do seu concentrado de unto de víbora. Concentrado que inxectou na vea da súa amada que ao instante espertou sobresaltada.

- Que pasou?

- Non pasou nada, reina. Tómate esta manzanilla, e durme un pouco.

O efecto da infusión foi instantáneo e a muller descansou ata ben entrada a mañá, espertando para sorprender ao home durmido na butaca.

- Ricardo –chamou, e o home espertou ao instante.

- Desculpa.

- Que che pasa? Como é que cando me deito non me acompañas, e cando esperto so noto o oco que deixaches entre as sabas? Que andas a facer, Ricardo?

- Busco un remedio para o andazo.

- Pero para iso está o doutor …

- Ese memo non sabe nada!

- Ricardo!

Non querendo discutir máis, comentoulle as xornadas dos últimos días, omitindo a súa procura de animais inmundos e a procedencia do seu novo saber, que atribuíu a experimentos anteriores con plantas exóticas. Estaba rematando a explicación cando, ao erguer os ollos ao rostro amado advertiu de novo os sinais da enfermidade achegándose por baixo daquela aparente melloría. E aínda que o remedio pospuxo a data da partida, aliviando as dores daquel destino, non deixaba de ser unha triste condena saber que o único que podía facerse era aliviar o sufrimento.

Acudiu, outra vez, ás paxinas do libro, descubrindo que tras a aparente simpleza das instrucións primixenias había un código segredo, un código no que se relataban experimentos con diferentes animais, na procura de principios activos que non só aliviaran, senón que curaran a doenza. O home descubriu naqueles rituais, naquela procura, a mesma desesperación que el sentía, e mesmo puido arrancar un nome, escrito nun recanto, probablemente nun intre de cansazo e desesperanza, da mesma maneira que el anotara o nome de Remedios por todas e cada unha das páxinas do seu caderno de laboratorio nos últimos días. E como aquela muller, fíxose traer alimañas diversas, preparando extractos e concentrados, infusións e pílulas. Observou os resultados, para acabar comprobando que era o unto dos animais máis ruíns e próximos ao ser humano o que máis efecto facía, como se a maldade fora un principio activo almacenado na gordura que, actuando como preparado homeopático, surtira tanto máis efecto canto máis semellante era á graxa humana a base sobre a que combinar diversos compoñentes ben antigos, como o extracto de ruda, a beladona, un aire de cornizó e aromas de estramonio. As inscricións remataban coa confesión de que a muller había tentar arrincar un anaco da súa propia graxa coa finalidade de preparar o remedio definitivo.

Don Ricardo non estaba disposto a tanto: sabía que non podía manexar o escalpelo sobre si mesmo e manter a consciencia ao mesmo tempo. E estaba o perigo de desencadear unha septicemia fulminante. Por outra parte, aqueles coñecementos serían desprezados pola ciencia moderna coma artes de bruxería, que podían dar con el no manicomio de San Andrés ou noutro sitio peor. A certeza de que as investigacións daban resultados correctos comezou a roubarlle o pouco sono que aínda o visitaba de tarde en tarde, inzando nel ós poucos unha teima que nin sequera podía atreverse a confesar ao párroco, nas sesións de penitencia e confesión que seguía celebrando relixiosamente cada tarde de sábado.

Finalmente, un sábado atreveuse a esconxurar a dúbida que o espantaba cada madrugada:

- Sería licito, e non ofendería a Deus Noso Señor, se por facer moito ben se fixera algún mal?

Don Xián, que andaba na dúbida de apoiar ou non aos seguidores de Don Carlos na súa declaración de guerra e botarse el mesmo ao monte, salaiou:

- Fillo: non está na mente dos homes o que Deus fará ou deixará de facer, pero cada un dos homes que desexa o ben de outro actúa instigado pola súa bondade.

Lonxe estaba o cura de saber que terror desatarían as súas palabras. Foi así como Don Ricardo se converteu, primeiro en ladrón, e despois en asasino. Buscaba a vítima propiciatoria entre as mozas máis inocentes das parroquias da contorna: tendo aprendido a andar polo monte máis silandeiro que as feras, non lle resultou difícil alcanzar mozas distraídas que se agachaban para coller auga nunha fonte, ou camiñaban perdidas detrás dunha ovella extraviada. As mozas apareceron con estrañas cicatrices nas entretelas, no bacío e noutras zonas que os aldeáns, afeitos a desfacer marráns, deseguida recoñeceron: como non sexa para sacarlle o unto … Dixera un, un día, e así foi como correu a voz, de aldea en aldea, mentres os habitantes da vila comezaban, misteriosamente, a sandar, grazas ao novo tratamento do boticario. Pero deseguida viu este que as pequenas cantidades que podía tomar respectando a vida das súas vítimas non serían abondo para curar tanta pestilencia: necesitaba o unto enteiro dunha moza nova, de para aí uns quince anos. A necesidade do éxito apertábao tanto pola vía científica como pola civil. Había pouco o alcalde chamáraos, ao doutor Da Vila e a el, para comunicarlles a necesidade de encontrar algunha forma de aumentar as doses do novo remedio: máis da media vila estaba infectada, e polo tanto, condenada a desaparecer. Así foi como apareceu a Rosiña de Chao Verde coas costelas ao aire, o unto totalmente ripado e pouco máis, que tamén os lobos colleran despois o que lles foi parecendo, nun claro da fraga de Rioseco. E despois a Marisiña de Rio Torto, a Clariña de Vila Pequena, e a Sabela de Pradomao, que seica ía para santa e acabou en perdida por causa dos amores dun cabo da Garda do Rei, unha Garda que batía o monte a pé e dacabalo para dar co asasino sen achar nunca a menor pegada, o máis leve indicio que puidera levalos sequera a aventurar unha hipótese, mentres don Ricardo producía e almacenaba as doses do fármaco extraordinario que cada día melloraba os seus efectos. Necesitaba unha última vítima, e atopouna unha madrugada, moi cerca da Igrexa de San Antonio, no cima da vila: levaba unha capa nova e as guedellas loiras caíanlle a ambos lados da pucha. Estaba falando con alguén? Non, falaba soa e metíase na fraga, á procura de o demo sabería o que. Achegóuselle por detrás, con pés de lá, coma un lobo á caza dun año tenro. Tapoulle a boca e rabenoulle o gañote alí mesmo, sen darlle tempo a dicir nin ai. Cando lle deu volta ao corpo, recoñeceu o rostro pálido da súa filla. Sentindo que escachaba por dentro, pasou o día escondéndose nas touzas máis perdidas, para regresar á noite por camiños de cabras á vila, sempre co corpo exánime da súa filla en brazos. Por fin, nun rapto mais de loucura, recuperando un sentido pragmático da existencia, fixo con aquel cadáver o mesmo que cos demais. Dedicouse a preparar as doses necesarias para curar aos enfermos restantes, que enviou ao médico nun paquetiño, por un propio. Finalmente, guindouse dunha trabe, deixando unha simple nota:

- Vémonos no inferno, Balasora.

.